Hoewel bij uitgeverij Koninklijke Van Gorcum geen Van Gorcum meer aan het roer staat heeft de uitgeverij wel het karakter van een familiebedrijf. Kor IJszenga is de huidige eigenaar en directeur. “Medewerkers zijn sterk op elkaar betrokken en vormen een hechte groep. Daarnaast ligt de focus op de langer termijn. Continuïteit is voor ons een belangrijke waarde en factor.”
Van Gorcum is in 1800 opgericht in Sneek, Friesland. Als drukkerij en boekverkopers. Het vak van uitgever bestond nog niet. Boeken ontstonden bij drukkerijen en werden rechtstreeks en via concullegadrukkerijen verkocht. Boeken werden onderling doorgeschoven. Later werd dat het vak van uitgever. “Claas van Gorcum begon daar in 1800 mee”, vertelt eigenaar en directeur Kor IJszenga. “Het was nog de Franse periode, een roerige periode met veel onrust en armoede. In 1816 wordt hij attent gemaakt op een advertentie in de Staatscourant waarin Drenthe een provinciale drukker zocht. Hij solliciteert en bedingt dat hij naast het drukwerk voor de provincie ook mag drukken voor andere bedrijven. Hij krijgt een faciliteit aan de Brink, hier schuin tegenover. Een van zijn initiatieven is het uitgeven van een krant: de Provinciale Drentsche en Asser Courant, de eerste voorloper van wat nu het Dagblad van het Noorden is.”
Stage
Kor IJszenga begint in 1983 als stagiair in de drukkerij. “Dat klikte heel goed. Ik heb een jaar stagegelopen en daarna nog vakantiewerk gedaan. Het volgende schooljaar was mijn examenjaar en in januari belde de bedrijfsleider: ‘Wil je na jouw examens bij ons werken?’ Dat wilde ik wel. Toen ik in juni klaar was deed ik op vrijdag de deur van mijn kamer in Eindhoven dicht en begon de maandag daarop in Assen. Ik ben nooit meer weggegaan.”
Fondsen
Uitgeverij Koninklijke Van Gorcum richt zich op drie gebieden, fondsen genaamd: Onderwijs, Sociaal Domein en Cultuur & Historie. “Voor het onderwijs en het sociale domein ontwikkelen wij voor (aankomende) professionals naast boeken ook digitale producten en tijdschriften. Daarnaast richten wij ons op regionale publicaties waarbij de rode draad is dat het culturele en historische verhaal uit Drenthe op een bijzondere manier wordt verteld.”
Kleine verhalen
“Wij brengen zowel de grote verhalen van Drenthe als ook kleine verhalen waarvan wij vinden dat die vertelt moeten worden. Daar verdienen we vaak niets aan, maar we doen het wel. Het boek ‘De nacht van Byrman’ is daarvan een goed voorbeeld. Het gaat over een jonge soldaat die zijn dienstplicht in Indië uitdiende. Na de oorlog moest hij lang wachten om gerepatrieerd te worden. Omdat hij in die periode een pakje sigaretten stal werd hij opgepakt en als crimineel teruggevoerd naar Nederland naar de gevangenis in Veenhuizen. Vier dagen later overlijdt hij plotseling. Rondom zijn overlijden hing veel mist. Wat kan er gebeurd zijn? Historicus en schrijver Egbert Brink reist als een detective terug in de tijd om aan de hand van de verhalen vanuit de verpleging, de directeur en de gevangenbewaarders opheldering te krijgen. Het boek heeft voor de familie veel opgelost.”
Koninklijk
Uitgeverij Koninklijke Van Gorcum is een van de weinige bedrijven die twee keer het predicaat koninklijk heeft gekregen. “We waren het predicaat kwijtgeraakt toen Van Gorcum in 1972 korte tijd in handen kwam van een Engels bedrijf dat voet aan wal op het vaste land wilde krijgen. Door dat Engelse avontuur raak je automatisch het predicaat koninklijk kwijt. Toen wij in 2000 ons 200-jarig jubileum vierden hebben we het predicaat ‘Koninklijk’ opnieuw gekregen. Daar zijn we heel trots op. Ik vind het mooi dat zo’n oud bedrijf dat in de Franse tijd is begonnen, en wij in lijn van families voorzetten, een koninklijk tintje heeft gekregen.
Verkoop drukkerij
“In 2014 hebben we de drukkerij verkocht aan Veldhuis Media in Raalte. Belangrijkste reden was schaalgrootte en het maximaal benutten van de machines. We hebben alle drukmachines in Assen verkocht, het orderpakket in Raalte neergelegd en mensen daarnaartoe begeleidt. Ook hebben we een investeringsprogramma opgestart. Ik was daar drie jaar bij betrokken om de integratie te begeleiden en klanten een zachte landing te geven in nieuwe organisatie. Dat is goed gelukt. We hebben in Raalte een mooi renderend grafisch bedrijf neergezet dat sterk is gegroeid, van 60 man personeel naar ruim 100, en er wordt goed geld verdient. De verkoop van de drukkerij bood ruimte om in Assen de uitgeverij verder door te ontwikkelen.”
Na de verkoop van de drukkerij in 2014 werd het pand aan de Industrieweg te groot en verhuisde uitgeverij Koninklijke Van Gorcum naar een mooi historisch pand aan de Oostersingel, op steenworp afstand van het pand waar Claas van Gorcum begin 19e eeuw het bedrijf in Assen begon.
Toekomst
“Ik ben nu 56 en denk heel voorzichtig wel eens na over de toekomst. Mijn vrouw kreeg twee jaar geleden kanker. Het gaat nu weer goed met haar maar hierdoor ben ik wel verder gaan denken. Ik heb nog concrete ideeën maar denk meer in scenario’s. Ik heb twee zoons die beiden een eigen carrière hebben en waarvan ik weet dat ze het bedrijf niet zullen overnemen. Er zal dus geen tweede generatie IJszenga aan het roer komen.”
De geschiedenis drukte op mijn schouders
“Toen ik in 2009 eigenaar werd had ik niet kunnen bevroeden dat we de 2014 de drukkerij gingen verkopen. Dat is toch gebeurd. Het was een moeilijke keuze. De geschiedenis drukte op mijn schouders. Moet ik degene zijn die de boel uit elkaar trekt? Daar heb ik wel mee geworsteld, maar ik weet dat mijn voorgangers ook keuzes hebben moeten maken waarbij zaken werden afgestoten en nieuwe ontwikkelingen werden doorgevoerd. Het winkeltje hier schuin tegenover aan de Brink zat daar meer dan honderd jaar en is in de jaren ’60 gesloten en in de jaren 80 is Van Gorcum Onderwijs, de tak leermiddelenhandel, verkocht. Elk van mijn voorgangers heeft op zijn eigen manier voor de vraag gestaan hoe het bedrijf toekomstbestendig te houden. In alles wat wij doen is continuïteit belangrijk. Ik verwacht dat Van Gorcum over vijfentwintig jaar en ook over vijftig jaar nog bestaat, maar het bedrijf zal zich wel ontwikkelen.”
Van Gorcum voor ondernemers
Bedrijven kunnen bij Van Gorcum terecht voor het uitgeven van bijvoorbeeld een jubileumboek. Ook heeft Van Gorcum verschillende geschikte boeken om als relatiegeschenk weg te geven. ‘Groeten uit Assen’ bijvoorbeeld, een fotoboek dat laat zien hoe de Drentse hoofdstad zich heeft ontwikkeld. Daarnaast kan Van Gorcum ondersteunen in het organiseren van bijeenkomst met een schrijver. Koert Broersma bijvoorbeeld. Hij schreef een boek over Cuby and the Blizzards en kan daar prachtig over vertellen.
